2ο φύλλο

κείμενο 2 [χειρὸς οὐ κρατῶν]

Προσοχή: Στο τέλος του σεναρίου θα κληθείτε να διατυπώσετε άποψη αν ηθικά καταδικαστέες συμπεριφορές, όπως ο χρηματισμός και η κλοπή είναι αποτέλεσμα συγκεκριμένων συνθηκών και έλλειψης παιδείας ή οφείλονται σε εγγενή χαρακτηριστικά της ανθρώπινης φύσης.

Σύντομη εισαγωγή: ο Αριστείδης (περίπου 550 π.Χ.-467 π.Χ.) είχε εκλεγεί ελεγκτής δημοσίων εσόδων. Στο μικρό απόσπασμα από το κείμενο του Πλούταρχου (περ. 45-120 μ.Χ.) χαρακτηρίζεται ο Θεμιστοκλής (527 - 459 π.Χ.) που τον συναντήσαμε και στο κείμενο του Ηρόδοτου.

κείμενο 1

Τῶν δὲ δημοσίων προσόδων αἱρεθεὶς ἐπιμελητὴς οὐ μόνον τοὺς καθ' αὑτόν, ἀλλὰ καὶ τοὺς πρὸ αὑτοῦ γενομένους ἄρχοντας ἀπεδείκνυε πολλὰ νενοσφισμένους, καὶ μάλιστα τὸν Θεμιστοκλέα·

σοφὸς γὰρ ἁνήρ, τῆς δὲ χειρὸς οὐ κρατῶν.

Διὸ καὶ συναγαγὼν πολλοὺς ἐπὶ τὸν Ἀριστείδην ἐν ταῖς εὐθύναις διώκων κλοπῆς καταδίκῃ περιέβαλεν, ὥς φησιν Ἰδομενεύς.

Πλούταρχος, Αριστείδης 4.2-3

κείμενο 2

Ἐκλεχθεὶς δ’ ἐπιμελητὴς τῶν δημοσίων προσόδων, οὐ μόνον τοὺς ἐφ’ ἐαυτοῦ ἀλλὰ καὶ τοὺς πρὸ αὐτοῦ ἄρχοντας ἀπεδείκνυε σφετερισθέντας, καὶ μάλιστα τὸν Θεμιστοκλέα·

«Ἀνὴρ, σοφὸς, πλὴν τῆς χειρὸς του μὴ κρατῶν».

Διὰ τοῦτο συνασπίσας οὖτος πολλοὺς κατὰ τοῦ Ἀριστείδου, ὅταν εὐθύναι έδίδοντο, τὸν κατηγόρησε, καὶ κατόρθωσε νὰ τὸν καταδικάσωσι ἐπὶ κλοπῇ, ὡς λέγει ὁ Ἰδομενεύς.

Πλουτάρχου, Βίοι Παράλληλοι, μετάφρασις υπό Α.Ρ. Ραγκαβή, τόμος τέταρτος. Εν Αθήναις 1865, σ. 12-13

λεξιλόγιο

* ἐν ταῖς εὐθύναις: Στο τέλος της θητείας τους όλοι οι άρχοντες, μικροί και μεγάλοι, έδιναν λόγο για τα πεπραγμένα τους (εὔθυναι).

* νενοσφισμένους: μετοχή παρακείμενος αρσενικό αιτιατική πληθυντικός μέση νοσφίζω. νοσφίζομαι (και σπάν. νοσφίζω) ιδιοποιούμαι, οικειοποιούμαι παράνομα, σφετερίζομαι, κλέβω, αρπάζω.

Αν χρειάζεσαι ερμηνεία και άλλων λέξεων πήγαινε εδώ: https://greek_greek.enacademic.com/

Ερωτήσεις

Από τον κόσμο

1. Για την αρχαία αθηναϊκή δημοκρατία και τους άρχοντες μπορείς να πας εδώ

Κυρτάτα Δ. Ι.,  Ράγκου Σπ. Ι. 2010. Η Ελληνική Αρχαιότητα: Πόλεμος - Πολιτική – Πολιτισμός, Θεσσαλονίκη: ΙΝΣ, σελ. 97-103 

https://www.greek-language.gr/Resources/ancient_greek/history/arxaiotita/page_020.html. 

Κάνε αναζήτηση, με την επιλογή που σου δίνει ο περιηγητής, της λέξης «άρχοντες».

Στο κείμενο

2. Ποιο από τα δύο κείμενα είναι το πρωτότυπο και ποιο «μετάφραση» του 1865; Από ποια στοιχεία οδηγήθηκες στην απάντησή σου; Για ποιον λόγο τα δύο κείμενα μοιάζουν τόσο πολύ;

3. Μεταφράστε το απόσπασμα (προσέξτε ποια είναι τα υποκείμενα των ρημάτων και των μετοχών).

4. Πώς κρίνετε τη συμπεριφορά του Θεμιστοκλή;

Στη λέξη

Α5. Εντοπίστε και χαρακτηρίστε συντακτικά τις δύο μετοχές μέσης φωνής και τη μία παθητική.

6α. Κάντε στο https://bubbl.us (usrmn: dialogos, pswrd: ______) ένα σχεδιάγραμμα για τον συντακτικό ρόλο των μετοχών. Χρησιμοποιήστε σαν παραδείγματα από το κείμενο τρεις φράσεις με μετοχές με διαφορετικό συντακτικό ρόλο, δηλαδή μία επιθετική, μία κατηγορηματική και μία επιρρηματική. (Εναλλακτικά μπορείτε να κάνετε ένα αρχείο παρουσίασης).

6β. Προσθέστε για κάθε περίπτωση ένα ακόμα παράδειγμα από το Συντακτικό Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας του Γυμνασίου https://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL102/521/3398,13709/ (Επιλέξτε περιεχόμενα από το αναδυόμενο μενού/κατάλογο στο πάνω δεξί μέρος της οθόνης).

6γ. Προσθέστε για κάθε περίπτωση ένα παράδειγμα από τις Αρχές Σύνταξης της Αρχαιοελληνικής Γλώσσας που έχει η Πύλη 

https://www.greek-language.gr/greekLang/ancient_greek/tools/composition/page_038.html

6δ. και ένα ακόμα παράδειγμα από το σχολικό Συντακτικό της Αρχαίας Ελληνικής (του Α.Β. Μουμτζάκη) σελ. 89-104 https://users.sch.gr/symfo/sholio/arhea/v/sintaktiko_m.pdf

6ε. Επίσης, μπορείτε να συμβουλευτείτε το παλιό σχολικό συντακτικό του Αχιλλέα Τζάρτζανου, σελ. 147-154 https://users.sch.gr/symfo/sholio/arhea/v/sintaktiko_tza.pdf

Α7. Βρείτε και χαρακτηρίστε γραμματικά την παθητική μετοχή που υπάρχει στο κείμενο (πρόκειται για μετοχή του ρήματος «αἱρῶ»).

8. Δείτε και θυμηθείτε την κλίση των παθητικών μετοχών εδώ:  https://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL-A108/642/4122,18966/

Α9. Βρείτε και χαρακτηρίστε γραμματικά τον τύπο αορίστου β΄ που υπάρχει στο κείμενο.

10. Δείτε και θυμηθείτε τον αόριστο β΄ https://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL-A108/642/4122,18975/. 

Επίσης θυμηθείτε το ρήμα «βάλλω» https://www.lexigram.gr/lex/arch/#Hist7

Αναστοχασμός

11. Σκεφτείτε με ποιον τρόπο μεταφράσατε κάθε μετοχή του κειμένου.

Βασίλης Συμεωνίδης

simeonidis22@yahoo.gr