φύλλο 3

κείμενο 3 [ὡς κακῶς κλέπτοντας τιμωροῦνται]

Προσοχή: Στο τέλος του σεναρίου θα κληθείτε να διατυπώσετε άποψη αν ηθικά καταδικαστέες συμπεριφορές, όπως ο χρηματισμός και η κλοπή είναι αποτέλεσμα συγκεκριμένων συνθηκών και έλλειψης παιδείας ή οφείλονται σε εγγενή χαρακτηριστικά της ανθρώπινης φύσης.

Σύντομη εισαγωγή: ο Ξενοφώντας (περ. 427 π.Χ.-355 π.Χ.) έγραψε για το πολίτευμα της Σπάρτης. Ανάμεσα στα χαρακτηριστικά της σπαρτιατικής εκπαίδευσης που θεσμοθέτησε ο Λυκούργος ήταν και η εξάσκηση να κλέβουν χωρίς να συλλαμβάνονται.

Δῆλον δ᾽ ὅτι τὸν μέλλοντα κλωπεύειν καὶ νυκτὸς ἀγρυπνεῖν δεῖ καὶ μεθ᾽ ἡμέραν ἀπατᾶν καὶ ἐνεδρεύειν, καὶ κατασκόπους δὲ ἑτοιμάζειν τὸν μέλλοντά τι λήψεσθαι. Ταῦτα οὖν δὴ πάντα δῆλον ὅτι μηχανικωτέρους τῶν ἐπιτηδείων βουλόμενος τοὺς παῖδας ποιεῖν καὶ πολεμικωτέρους οὕτως ἐπαίδευσεν. Εἴποι δ᾽ ἂν οὖν τις, τί δῆτα, εἴπερ τὸ κλέπτειν ἀγαθὸν ἐνόμιζε, πολλὰς πληγὰς ἐπέβαλλε τῷ ἁλισκομένῳ; Ὅτι, φημὶ ἐγώ, καὶ τἆλλα, ὅσα ἄνθρωποι διδάσκουσι, κολάζουσι τὸν μὴ καλῶς ὑπηρετοῦντα. Κἀκεῖνοι οὖν τοὺς ἁλισκομένους ὡς κακῶς κλέπτοντας τιμωροῦνται.

Ξενοφών, Λακεδαιμονίων πολιτεία 2, 7-8

λεξιλόγιο

Αναζητήστε λέξεις που σας δυσκολεύουν στο λεξικό που θα βρείτε εδώ: https://greek_greek.enacademic.com/

Ερωτήσεις

Από τον κόσμο

1. Για την αγωγή των νέων στη Σπάρτης μπορείς να πας εδώ: Κυρτάτα Δ. Ι.,  Ράγκου Σπ. Ι. 2010. Η Ελληνική Αρχαιότητα: Πόλεμος - Πολιτική – Πολιτισμός, Θεσσαλονίκη: ΙΝΣ, σελ. 65-73 https://www.greek-language.gr/Resources/ancient_greek/history/arxaiotita/page_015.html. 

Κάνε αναζήτηση, με την επιλογή που σου δίνει ο περιηγητής, της λέξης «αγωγή».

Στο κείμενο

Δ. Το κείμενο που ακολουθεί είναι μετάφραση κοντά στο πρωτότυπο. Να βρείτε ποιες φράσεις του πρωτότυπου κειμένου αποδίδουν οι υπογραμμισμένες φράσεις της μετάφρασης.

Γιατί είναι φανερό πως αυτός που πρόκειται να κλέψει πρέπει και όλη τη νύχτα να μένει άγρυπνος, και κατά την ημέρα να ξεφεύγει την παρακολούθηση, και να βρίσκει τρόπους να παρακολουθεί χωρίς να τον αντιλαμβάνονται, και να βάζει συνεργούς να παρακολουθούν, αυτός που θέλει ν' αρπάζει κάτι. Όλα αυτά καθιστούν φανερό ότι τους εκπαίδευσε έτσι, επειδή ήθελε να κάνει τους νέους να βρίσκουν καταλληλότερους τρόπους να παίρνουν αυτά που θέλουν πιο εφευρετικά, και πιο ικανούς στην πολεμική τέχνη. Θα μπορούσε λοιπόν να πει κανείς «πώς γίνεται; Αφού βέβαια έκρινε πως η κλοπή είναι καλό πράγμα, γιατί όρισε να δέρνεται όποιος συλληφθεί να κλέβει;» Επειδή, ισχυρίζομαι, και σχετικά με όλες τις εντολές που δίνουν οι άνθρωποι, τιμωρούν αυτόν που δεν εφαρμόζει πιστά τις εντολές τους, έτσι λοιπόν και οι Σπαρτιάτες τιμωρούν αυτούς που κλέβουν, όχι επειδή κλέβουν, αλλά γιατί συλλαμβάνονται.

Ξενοφώντα, «Λακεδαιμονίων Πολιτεία», Μετάφραση: Στάθης Παπακωνσταντίνου, https://users.sch.gr//statpapako/lakpol1.pdf

Στη λέξη

Δ7. Να χαρακτηρίσετε συντακτικά τα απαρέμφατα: κλωπεύειν, ποιεῖν, τὸ κλέπτειν.

8. Δημιουργήστε ένα αρχείο παρουσίασης (προτιμήστε, αν γίνεται, ελεύθερο ανοιχτό λογισμικό). Θα έχει μία (1) διαφάνεια τίτλου και τουλάχιστον ακόμη πέντε (5) διαφάνειες για κάθε περίπτωση 

(Αν θέλετε κάτι πιο σύνθετο δοκιμάστε να κάνετε έναν εννοιολογικό χάρτη στο https://bubbl.us, usrmn: dialogos, pswrd: ______):

α. το απαρέμφατο ως αντικείμενο https://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL102/521/3395,13692/

β. το απαρέμφατο ως υποκείμενο απρόσωπων ρημάτων και εκφράσεων https://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL102/521/3395,13694/

γ. το υποκείμενο του απαρεμφάτου https://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL102/521/3398,13708/ ταυτοπροσωπία/ ετεροπροσωπία

δ. τη λειτουργία του έναρθρου απαρεμφάτου https://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL102/521/3398,13719/

ε. τη λειτουργία του άναρθρου απαρεμφάτου https://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL102/521/3398,13719/

Δείτε έναν συγκεντρωτικό πίνακα για το απαρέμφατο https://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL102/521/3398,13721/

Επίσης, μπορείτε να δείτε:

Αρχές Σύνταξης της Αρχαιοελληνικής Γλώσσας που έχει η Πύλη https://www.greek-language.gr/greekLang/ancient_greek/tools/composition/page_038.html

Συντακτικό της Αρχαίας Ελληνικής (του Α.Β. Μουμτζάκη) σελ. 89-104 https://users.sch.gr/symfo/sholio/arhea/v/sintaktiko_m.pdf

Συντακτικό της Αρχαίας Ελληνικής (του Αχιλλέα Τζάρτζανου), σελ. 147-154 https://users.sch.gr/symfo/sholio/arhea/v/sintaktiko_tza.pdf

Δ9. Αναγνωρίστε γραμματικά τις παρακάτω λέξεις του κειμένου: ἀγρυπνεῖν, ἀπατᾶν, ποιεῖν, ὑπηρετοῦντα, τιμωρούνται.

10. Ξαναδείτε και θυμηθείτε τα συνηρημένα ρήματα στη Γραμματική της Αρχαίας Ελληνικής https://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL-A108/642/4122,18976/

Δ11. Πώς μεταφράζετε άκλιτα μόρια όπως τα παρακάτω που βρίσκονται στο κείμενο: οὖν, δὴ, δῆτα.

12. Δείτε έναν λειτουργικό πίνακα των μορίων εδώ https://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20arxaia/moria.htm. Προσέξτε το μόριο «γὲ».

Επίσης, δείτε για τα άκλιτα μέρη του λόγου στην Γραμματική της Αρχαίας Ελληνικής εδώ: https://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL-A108/642/4122,18981/ 

και ειδικά για τα μόρια στις Αρχές Σύνταξης της Αρχαιοελληνικής Γλώσσας εδώ https://www.greek-language.gr/greekLang/ancient_greek/tools/composition/page_055.html

13. Εξηγήστε ποιες είναι γραμματικά οι παρακάτω λέξεις του κειμένου: τἆλλα, κἀκεῖνοι. Πώς εξηγείται η μορφή τους;

14. Δες το φαινόμενο της κράσης εδώ: https://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL-A108/642/4120,18949/

Δ15. Να αναγνωρίσετε γραμματικά τον τύπο «λήψεσθαι». Χ

ρησιμοποιήστε το Κλιτικό Λεξικό της αρχαίας: https://www.lexigram.gr/lex/arch/#Hist0 για να δείτε το ρήμα συνολικά ώστε να μπορείτε να σχηματίσετε κάθε τύπο μόνοι σας.

Αναστοχασμός

16. Σκεφτείτε με ποιον τρόπο μεταφράσατε κάθε απαρέμφατο του κειμένου.

17. Σκεφτείτε με ποιον τρόπο μπορούμε να αντιμετωπίσουμε λέξεις που δεν ξέρουμε χωρίς να κολλήσουμε» στην προσπάθειά μας να μεταφράσουμε ένα αδίδακτο κείμενο.

Βασίλης Συμεωνίδης

simeonidis22@yahoo.gr