φύλλο 1

κείμενο 1 [πείθουσι ἐπὶ μισθῷ]

Προσοχή: Στο τέλος του σεναρίου θα κληθείτε να διατυπώσετε άποψη αν ηθικά καταδικαστέες συμπεριφορές, όπως ο χρηματισμός και η κλοπή είναι αποτέλεσμα συγκεκριμένων συνθηκών και έλλειψης παιδείας ή οφείλονται σε εγγενή χαρακτηριστικά της ανθρώπινης φύσης.

Σύντομη εισαγωγή: το κείμενο του Ηρόδοτου (485-421/415 π.Χ.) αναφέρετε στην ναυμαχία στο Αρτεμίσιο που έγινε ταυτόχρονα με τη μάχη στις Θερμοπύλες (480 π.Χ.). Είμαστε στη στιγμή που οι Έλληνες αντιλαμβάνονται το μέγεθος που έχει ο στόλος των Περσών (Ξέρξης). Ο Σπαρτιάτης  Ευρυβιάδης είναι αρχηγός  του ελληνικού στόλου και ο Θεμιστοκλής είναι ναύαρχος των Αθηναίων.

Τότε δὲ οὗτοι οἱ καὶ ἐπ᾽ Ἀρτεμίσιον Ἑλλήνων ἀπικόμενοι ὡς εἶδον νέας τε πολλὰς καταχθείσας ἐς τὰς Ἀφέτας καὶ στρατιῆς ἅπαντα πλέα, ἐπεὶ αὐτοῖσι παρὰ δόξαν τὰ πρήγματα τῶν βαρβάρων ἀπέβαινε ἤ ὡς αὐτοὶ κατεδόκεον, καταῤῥωδήσαντες δρησμὸν ἐβουλεύοντο ἀπὸ τοῦ Ἀρτεμισίου ἔσω ἐς τὴν Ἑλλάδα. Γνόντες δὲ σφέας οἱ Εὐβοέες ταῦτα βουλευομένους ἐδέοντο Εὐρυβιάδεω προσμεῖναι χρόνον ὀλίγον, ἔστ᾽ ἂν αὐτοὶ τέκνα τε καὶ τοὺς οἰκέτας ὑπεκθέωνται. Ὡς δ᾽ οὐκ ἔπειθον, μεταβάντες τὸν Ἀθηναίων στρατηγὸν πείθουσι Θεμιστοκλέα ἐπὶ μισθῷ τριήκοντα ταλάντοισι, ἐπ᾽ ᾧ τε καταμείναντες πρὸ τῆς Εὐβοίης ποιήσονται τὴν ναυμαχίην.

Ὁ δὲ Θεμιστοκλέης τοὺς Ἕλληνας ἐπισχεῖν ὧδε ποιέει· Εὐρυβιάδῃ τούτων τῶν χρημάτων μεταδιδοῖ πέντε τάλαντα ὡς παρ᾽ ἑωυτοῦ δῆθεν διδούς.

Ηρόδοτος, Ἱστοριῶν ὀγδόη ἐπιγραφομένη Οὐρανία (Η΄, 4-5)

https://el.wikisource.org/wiki/%CE%9F%CF%85%CF%81%CE%B1%CE%BD%CE%AF%CE%B1

λεξιλόγιο

* πλέα (ὁ πλέως, ἡ πλέα, τὸ πλέων): πλήρης, γεμάτος

* δρασμός: ο (ιων. δρησμός), απόδραση δραπέτευση.

* καταρρωδῶ, έω: (ιων. τ. τού κατορρωδῶ) φοβάμαι πολύ, τρομάζω

* ὑπεκθέωνται, ὑπεκθῶνται: γ΄πληθυντικό, υποτακτική, αόριστος β΄, μέση φωνή του ὑπεκτίθεμαι: και σπάν. ενεργ. τ. ὑπεκτίθημι (για πρόσ. ή πράγμ.) μεταφέρω σε ασφαλή τόπο, φυγαδεύω, απομακρύνω από κίνδυνο

Μπορείτε να βρείτε και όποιες άλλες λέξεις θέλετε στο https://greek_greek.enacademic.com/

Ερωτήσεις

Από τον κόσμο

1. Στοιχεία για την ναυμαχία στο Αρτεμίσιο α. https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Battle_of_Thermopylae_and_movements_to_Salamis_and_Plataea_map-el.svg

β. https://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/maxes/artemisio1.htm

και εδώ: Κυρτάτα Δ. Ι.,  Ράγκου Σπ. Ι. 2010. Η Ελληνική Αρχαιότητα: Πόλεμος - Πολιτική – Πολιτισμός, Θεσσαλονίκη: ΙΝΣ, σελ. 137-139 γ. https://www.greek-language.gr/Resources/ancient_greek/history/arxaiotita/page_027.html. 

Κάνε αναζήτηση, με την επιλογή που σου δίνει ο περιηγητής, της λέξης «Αρτεμίσιο».

Στο κείμενο

Απαντήστε στις ερωτήσεις με βάση το κείμενο του Ηρόδοτου

2. Τι είδαν (εἶδον) οι Έλληνες που βρίσκονται στο Αρτεμίσιο;

3. Πώς εξελίσσονται τα πράγματα (πρήγματα);

4. Τι σκέφτονταν (ἐβουλεύοντο) να κάνουν;

5. Ποιες είναι οι κινήσεις που κάνουν οι Ευβοείς; Τι ζητάν (ἐδέοντο); Γιατί; Από ποιον; Τι θέλουν να εξασφαλίσουν; Σε ποιον πηγαίνουν στη συνέχεια; Με ποιον τρόπο πείθουν;

6. Τι έκανε ο Θεμιστοκλής;

7. Κρίνετε θετικά και αρνητικά τη στάση του Ευρυβιάδη και τις ενέργειες του Θεμιστοκλή. Κρίνετε θετικά και αρνητικά τις ενέργειες που έκαναν οι Ευβοείς.

Στη λέξη

Δ8. Η γλώσσα του Ηροδότου έχει στοιχεία της ιωνικής διαλέκτου η οποία μοιάζει πολύ με την αττική, αλλά διαφοροποιείται σε ορισμένα σημεία. Στο κείμενο μπορείτε να βρείτε τα εξής:

Δ8α. υπάρχουν ασυναίρετες ακολουθίες φωνηέντων (ea, ee, eo) (όπως ο τύπος ὑπεκθέωνται, αντί για ὑπεκθῶνται). Βρείτε άλλες τέσσερις περιπτώσεις και διορθώστε σύμφωνα με την αττική γραμματική.

Δ8β. παρατηρείστε τη χρήση του /η/ αντί για το /α/ (όπως ο τύπος δρησμός αντί για δρασμός). Βρείτε άλλες τέσσερις περιπτώσεις και διορθώστε σύμφωνα με την αττική γραμματική.

Δ8γ. απώλεια της δασύτητας, (παράδειγμα στα νεοελληνικά, διατήρηση δασύτητας: αντί+Έλληνας= ανθέλληνας· απώλεια δασύτητας: αντί+ήλιος= αντηλιακό, και όχι ανθηλιακό). Βρείτε στο κείμενο του Ηρόδοτου δύο περίπτωσεις όπου δεν υπάρχει δασύτητα και διορθώστε σύμφωνα με την αττική γραμματική.

Δ9. Η μετοχή «καταχθείσας» είναι κατηγορηματική. Δικαιολογήστε για ποιον λόγο.

Δ10. Το απαρέμφατο «προσμεῖναι» είναι αντικείμενο στο ρήμα «ἐδέοντο». Βρείτε αν είναι τελικό ή ειδικό και αν έχουμε ταυτοπροσωπία ή ετεροπροσωπία.

Δ11. Χαρακτηρίστε γραμματικά τον τύπο «σφέας» (προσοχή στην ασυναίρετη ακολουθία φωνηέντων).

Δ12. Χαρακτηρίστε γραμματικά τον τύπο «καταχθείσας».

13. Δείτε και θυμηθείτε τα συνηρημένα ρήματα στη Γραμματική της Αρχαίας Ελληνικής

https://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL-A108/642/4122,18976/

Αναστοχασμός

14. Τα γραμματικά στοιχεία της ιωνικής διαλέκτου που εντοπίσατε στο κείμενο σάς εμπόδισαν να το κατανοήσετε;

15. Ποια θέση έχουν στη σχολική διδασκαλία οι διάλεκτοι της αρχαίας ελληνικής; Εξηγήστε σύντομα τη διαπίστωσή σας.

16. Νιώσατε να κερδίζετε κάτι συγκρίνοντας γραμματικούς τύπους με τη γραμματική της αττικής διαλέκτου την οποία διδάσκεστε στο σχολείο;

Βασίλης Συμεωνίδης

simeonidis22@yahoo.gr